İnsanlığın kaygılı düşü veba tekrar hortladı! Hıyarcıklı (bubonik) veba nedir, nasıl bulaşır?

Hıyarcıklı veba hadisesi yıllar sonra yine görüldüğü haberleri vatandaşları endişelendirdi. ABD’de, uzun bir ortanın akabinde birinci sefer insan veba hadisesi görüldü. Hıyarcıklı (bubonik) veba ismi verilen bu amansız hastalık nedir ve belirtileri nelerdir? Hıyarcıklı (bubonik) veba nasıl bulaşır?

Veba, 1347-1351 yılları ortasındaki çok nüfus artışı ve kıtlık nedeniyle Ortaçağ Avrupası’nda süratle yayılan büyük bir salgın hastalıktır. Halk ortasında kara mevt olarak isimlendirilen veba hastalığı ile ilgili salgının yaşandığı birkaç yıl içinde tarihte yaşanmış savaşlardan bile daha çok insan hayatını kaybetmiştir. Hıyarcıklı veba bir kere daha gündemde. Oregon eyaleti Deschutes İlçe Sıhhat Kurumu, 7 Şubat günü yaptığı açıklamada bir vatandaşta “hıyarcıklı vebanın” görüldüğünü belirterek, “Sahibin ve evcil hayvanının yakın temasta bulunduğu tüm şahıslarla temasa geçildi ve hastalıkları önlemek için ilaç sağlandı” dedi.

Yeni araştırmalara nazaran, insanların çoğunlukla hastalığa neden olan “Yersinia pestis” bakterisini taşıyan pirelerin ısırıklarından maruz kaldığı ortaya çıktı.

Evdeki evcil hayvanlar, enfekte olmuş kemirgenleri avlarlarsa yahut emsal biçimde enfekte bir pire tarafından ısırılırlarsa, vebaya karşı enfekte olabileceği belirtildi. 

HIYARCIKLI VEBA BELİRTİLERİ NELERDİR?

Açıklamada ayrıyeten, “Veba belirtileri, çoklukla insanlarda enfekte bir hayvana yahut pireye maruz kaldıktan 2 ile 8 gün sonra başlar. Bu semptomlar ani başlayan ateş, mide bulantısı, halsizlik, üşüme, kas ağrıları ve/veya hıyarcık ismi verilen gözle görülür formda şişmiş lenf düğümlerini içerebilir. Erken teşhis edilmezse hıyarcıklı veba, septisemik vebaya (kan deveranı enfeksiyonu) ve/veya pnömonik vebaya (akciğer enfeksiyonu) dönüşebilir. Bu veba tipleri daha şiddetlidir ve tedavisi zordur. Neyse ki bu olay, hastalığın erken evrelerinde tespit edilip tedavi edildi ve toplum için çok az risk oluşturdu. Bulaşıcı hastalık araştırmaları sırasında öteki bir veba hadisesi ortaya çıkmadı” ifadeleri kullanıldı.

“VEBAYI TAŞIYAN EN YAYGIN HAYVANLAR SİNCAPLARDIR”

Deschutes Sıhhat kurumunun yaptığı açıklamada, Oregon’da vebanın ender görüldüğüne dikkat çekilerek en son hadisenin 2015’de bildirildiği belirtildi. Açıklamada, “Oregon’da veba ender görülüyor ve son olay 2015’te rapor edildi. İnsanlara yahut hayvanlara, enfekte bir pire ısırığı yoluyla yahut hastalığa yakalanmış bir hayvanla temas yoluyla yayılıyor. Orta Oregon’da vebayı taşıyan en yaygın hayvanlar sincaplardır, lakin fareler ve başka kemirgenler de hastalığı taşıyabilir” denildi.

VEBANIN YAYILMASI NASIL ÖNLENEBİLİR?

Açıklamada vebanın yayılmasını önlemek için paylaşılan ipuçları hakkında, evcil hayvanlardan pirelerin uzak tutulmasına dikkat çekiliyor. Pire denetimi ile ilgili, “Pire maruziyetini azaltmak için botların üst kısmına sıkıştırılmış uzun pantolonlar giyin ayrıyeten çorap ve pantolon paçalarına böcek kovucu uygulayın. Tıpkı vakitte piknik alanlarında sincap ve başka yabani kemirgen hayvanları beslemekten kaçının” deniliyor.

Yasemin