Oyunlarda büyük tehlike! Algoritmalar çocukları mahpus ediyor

Çocuklar için toplumsal ve ruhsal gelişim açısından değerli olan ‘oyun oynamak’ dijital ortamlarda gereğince temiz değil. Küçük yaşlardan itibaren online oyunlarda vakit geçiren çocukları ise birçok tehlike bekliyor. Araştırmacı muharrir Said Ercan, Roblox ve gibisi çevrim içi oyunların tehlikelerine değinerek ailelere ikazda bulundu.

HABERE İLİŞKİN GÖRÜNTÜ İÇİN TIKLAYIN İZLE

Günümüzde çocukların dijital ortamda uzun vadeli vakit geçirmesi, beraberinde birçok sorunu getiriyor. Çevrim içi oyunlarda çocukları bekleyen tehlikeler ise saymakla bitmiyor. Araştırmacı muharrir Said Ercan, Roblox ve gibisi oyunların çocuklar için nasıl riskler olduğuna ve bu hususta neler yapılması gerektiğine ait açıklamalarda bulundu. 

Oyun oynamanın çocukluk devri için değerine değinerek kelama başlayan Said Ercan, “Bizim büyüdüğümüz periyotlarda oyun olmazsa olmaz. Hatta çok sevdiğim bir kelam vardır ‘Oyun kiminse çocuk onundur’ diye. Biz, mahallelerde bir ağabeylik sistemi içinde, bedensel efor sarf ettiren oyunlar oynardık ve alışılmış ki çok sağlıklıydı. Ter atardık, arkadaşlık bağlantılarımızı gelişirdi.” cümlelerine yer verdi.

Psikolog Erik Erikson’un “Oyun çağını kaçıran çocuk hayat uzunluğu onu arar” kelamlarına atıfta bulunan Said Ercan, bilhassa kentte yetişen çocukların oyun muhtaçlığı olduğunu vurguladı. Said Ercan, evvelce oyunların çocuğa nazaran kendini ayarladığını, çocuğun oyunla yalnızca eğlenmeyi amaçladığını belirtti ve “Fakat günümüz oyunları maalesef içerisinde algıyı da, yönlendirmeyi de barındırıyor. Günümüzün yapay zekası çocuğa yönelik kendini ayarlamak yerine, çocuğu kendine nazaran ayarlıyor ve dönüştürüyor. Yani çocuğun algılarını kırıyor, dünyaya bakışını kırıyor, pahalarını yok ediyor.” sözlerini kullandı.

ALGORİTMALAR BAĞIMLILIĞA TABAN HAZIRLIYOR

Çocuklara bağımlılık yapacak biçimde algoritma hazırlandığını aktaran Said Ercan, “Öte yandan maalesef şu başlı başına bir hata; çocuğa bağımlılık yapmak üzere bir algoritma hazırlıyor zira reklam alırken ve dijital dünyada kendisini tabir ederken ‘Bu uygulamada kalma süresi’ni baz alıyorlar.” dedi.

Uygulamada kalınma mühletine nazaran reklam alma oranlarının artış gösterdiğini hatırlatan Said Ercan, bu algoritmalara maruz kalan çocuklara ilişkin “Küçücük bir çocuksun, hayatı yeni tanıyorsun. O sırada cinsellikle ilgili uyarıcılar geliyor, mesela nefretle ilgili uyarıcılar geliyor.” örneklerini verdi. Endişenin insanı yönlendiren bir şey olduğuna değinen Said Ercan, oyunların hep korku üzerine kurulu olmasına dikkat çekerek Momo ve Mavi Balina oyunlarını da hatırlattı.

Oyunlarla salgılanan adrenalinin uyku sistemini de etkilediğini söyleyen araştırmacı müellif Said Ercan, “Adrenalin gerektiren bir oyun oynayan çocukların uykuya geçme mühleti en az bir saat daha artıyor. Yani yatağa birde girse, ikiden evvel beden uykuya hazır hale gelemiyor. Yani o uyuduğunu zannetse bile uyuyamıyor” sözlerini kullandı.

Küfür, argo, cinsellik hususlarının dijital ortamlarda artışından bahseden Said Ercan, bağımlılıkla birlikte akademik muvaffakiyetin olumsuz etkilenmesinden kelam etti. Tıpkı vakitte duruş bozukluklarından bahseden Said Ercan, ruhsal sıhhatin da etkilendiğini vurguladı. 

ÇOCUKLARI METAVERSE DÜNYASINA HAZIRLIYORLAR

Roblox üslubu oyunların ‘sanal gerçeklik oyunları’ olduğunun altını çizen Said Ercan, sanalla gerçeğin bu oyunlarda birbirine karıştığını ve bu oyunların Metaverse oyunları olduğunu söyledi. Roblox’un, çocukları Metaverse dünyasına hazırlayan bir ön basamak olduğunu söyleyen Said Ercan, şu kelamlara yer verdi:

“Bir anda sabah kalktığımızda metaverse ortamına geçmeyeceğiz ve kozmosunun amacı biz değiliz. Zira bizler bu dünyanın insanlarıyız. Bizler bu dünyanın hazırladığı bedelleri olan insanlarız fakat metaverse dünyası, ismi üstünde ‘Öte dünya, öteki dünya’. Yani bu dünyayı hackleyen sanal bir dünya.”

Çocukların artık harçlık olarak sanal ortamda kullanabilecek parayı tercih ettiklerini aktaran Said Ercan, “Yani bu oyunları sahiden koparıyor. Kendi meskeninde havuzu var, o havuza girmiyor lakin o dünyadaki havuz onun için çok değerli. Öte yandan okulundaki arkadaşları da orada olduğu için onlara hava atmak için oradaki meskenini güzelleştirmeye çalışıyor.” dedi.

Hem para olarak hem de vakit olarak çocukların sanal ortama yatırım yaptıklarını aktaran Said Ercan, “Al sana Metaverse için hazırlanmış pırıl pırıl gençler. Bu dünyayı, sıhhatini, okulunu, anne-babasını, kardeşini ıskalamış…” sözlerini kullandı.

Said Ercan, “Tuvalete dahi gidemeyen çocuklar var. Japonya’da Hikikomori diye bir hastalık var biliyorsunuz; mahpus kalma durumu ve odasından çıkamama durumu.” kelamlarıyla kimi çocukların bu hastalığa yakalandığını söyledi.

’15 MİLYON DİJİTAL YETİM VAR’

Anne-babaların çocuklardan daha çok bağımlı olduğunu söyleyen Said Ercan, televizyon, toplumsal medya, WhatsApp, evlilik programları üzere bağımlılıkları hatırlattı. Günümüzde ebeveynlerin çocuklarına vakit ayırmamasını gerçek bulmadığını söyleyen araştırmacı müellif, bu çocukları ‘Dijital Yetimler’ olarak isimlendirdiğini belirtti ve şunları söyledi:

“Roblox on beş milyon dijital yetimle dolu ve anneler de baktığınız vakit orayı bir ebeveyn merkezi olarak kullanıyorlar. Orayı ‘ücretsiz bir anaokulu’ olarak kullanıyorlar. Biz buna ‘kolay ebeveynlik’ diyoruz. Yani bir karşılığı yok sonuçta. Fiyatsız çocuğunu oraya teslim ediyor.”

‘DİJİTAL MEDYA OKURYAZARLIĞI VERİLMELİ’

Erişim manisi getirilmesinin problemleri tam manasıyla çözmediğini hatta VPN kullanımıyla kullanıcıların özel bilgilerini çaldırma durumunun olduğunu söyleyen Said Ercan, “Bir biçimde bu platformlarla anlaşılıp berbat istikametlerin, bağımlılık oluşturan istikametlerin törpülenip ya da en azından bunların yerli ve muadillerinin yapılıp çocuklara sunulması gerektiğini düşünüyorum.” dedi ve “çünkü bizim çocuğumuz milletlerarası bir ağa bağlanıyorsa ona teslim edilmiş oluyor.” sözlerini ekledi.

Evrensel kanunlara nazaran 13 yaş altı bireylerin toplumsal medyada hesap kullanamıyor olması gerektiğini hatırlatan Said Ercan, erişim mahzuru hakkında yaptığı açıklamada “Tabii ki yasaktan yana değiliz fakat yönetemediğimiz yeri yasaklamak, en azından bir mühlet dahi olsa kapalı tutmak, sorgulamaya vesile olmak, yeterli olacaktır.” sözlerine yer verdi.

Dijital medya okuryazarlığının hem velilere hem çocuklara verilmesi gerektiğine değinen Said Ercan, “Çok geç kalmadan, hatta bence ilkokul birden itibaren yavaş yavaş dijital medya okuryazarlığını veriyor olmamız lazım.” dedi.

Terör örgütlerinin bile oyunlar aracılığıyla irtibat sağlayabildiğini kaydeden Said Ercan, “Bu manada daima buranın denetim ediliyor olması lazım ve doğal ki bir şikayet ortamıyla bir arada velilerin, çocukların o platformdan dertlenmesini sağlayacak CİMER stilinde bir oyun şikayet ortamının oluşması lazım.” kelamlarını kullandı.

‘ONLARA VERİLEBİLECEK EN BEDELLİ ŞEY VAKİT’

Okul, aile ve devlet üçgeninin ehemmiyetine değinen Ercan, dijital oyun üretilmesi durumuna değinerek şu açıklamalarda bulundu:

“Zeka gerektiren, insanı geliştiren oyunları, bilgisini açan, ufkunu açan oyunların önünü açmamız lazım ve doğal ki bizim tarihimizle ilgili, geçmişimizle ilgili, oyunların da çocuklara öğretilmesi lazım.”

Çocukların dijitale çok çabuk alıştığını kelamlarına ekleyen Said Ercan, “Yani üç yaşındaki çocuk artık çok rahatlıkla girip oynayabiliyor.” diyerek dijital kullanımının çok küçük yaşlarda olmasını gerçek bulmadığını aktardı.

Son model telefonlarla, tabletlerle ve değerli oyunlarla daha düzgün bir anne ve baba olunmadığının altını çizen Said Ercan, “Onlara verebileceğimiz en bedelli şey vakittir. Bu vesileyle çocuklarımıza vakit ayıralım. Onları kendimiz şahsen yetiştirmeye çalışalım.” diyerek kelamlarını tamamladı.

Yasemin